در صنعت لبنیات، انتخاب تجهیزات مناسب برای فرآوری شیر نقش مهمی در کیفیت نهایی محصولات ایفا می‌کند. یکی از مهم‌ترین دستگاه‌هایی که در واحدهای لبنیاتی کوچک تا بزرگ استفاده می‌شود، پاتیل پخت شیر و پروسس‌تانک است. این دو دستگاه اگرچه در ظاهر عملکردی مشابه دارند و هر دو برای حرارت‌دهی و آماده‌سازی شیر به منظور فراوری نهایی طراحی شده‌اند، اما تفاوت‌های ساختاری، کاربردی و قیمتی آن‌ها باعث می‌شود انتخاب بینشان نیازمند بررسی دقیق باشد.
در این مقاله به مقایسه تخصصی این دو دستگاه پرداخته و جنبه‌های مختلف آن‌ها مانند ساختار، قیمت، کاربردها و مزایا و معایب هر کدام را بررسی خواهیم کرد.
تفاوت‌های ساختاری پاتیل پخت شیر و پروسس‌تانک
هر دستگاه صنعتی با توجه به طراحی و ساختار خود، کارایی متفاوتی دارد. به همین دلیل پاتیل برای دستگاه پخت شیر و پروسس تانک نیز می‌توان کاربردهای مختلفی تعریف کرد. با توجه به ساختار هر کدام، لازم به ذکر است که پاتیل پخت شیر بیشتر برای استفاده در واحدهای سنتی یا محلی طراحی شده، در حالی که پروسس‌تانک‌ها به صورت صنعتی‌تر و پیشرفته‌تر تولید می‌شوند.
بررسی جنس بدنه و نوع استیل استفاده شده
جنس بدنه در دستگاه‌های لبنیاتی اهمیت بالایی دارد زیرا هم بر دوام دستگاه تأثیر می‌گذارد و هم بر کیفیت شیر فرآوری شده اثر مستقیم دارد.
- پاتیل پخت شیر معمولاً از استیل ضدزنگ ساده ساخته می‌شود که در برابر رطوبت و حرارت مقاوم است. هرچند برخی شرکت‌های معتبر از استیل‌های باکیفیت ۳۰۴ نیز برای ساخت آن بهره می‌برند.
- پروسس‌تانک‌ها اغلب از استیل ۳۰۴ یا ۳۱۶ ضد زنگ و به صورت سه جداره طراحی می‌شوند که مقاومت بالاتری در برابر اسیدها و مواد شیمیایی دارند.
به همین دلیل پروسس‌تانک برای استفاده طولانی‌مدت در محیط‌های صنعتی گزینه‌ای ایمن‌تر محسوب می‌شود.
مقایسه ظرفیت و ابعاد دو دستگاه
یکی دیگر از تفاوت‌های دو دستگاه پخت شیر و پروسس تانک، در ظرفیت مخازن آنهاست. از نظر ابعاد و ظرفیت، تفاوت‌ها کاملاً محسوس است:
- پاتیل‌ها معمولاً ظرفیت کمتری دارند (۵۰ تا ۱۰۰۰ لیتر) و بیشتر برای مغازه‌ها یا کارگاه‌های لبنیاتی با ظرفیت تولید محدود مناسب هستند. هرچند قابلیت ساخت در ظرفیت‌های بیشتر را نیز دارند.
- پروسس‌تانک‌ها ظرفیت بالاتری دارند (۱۰۰۰ تا چند هزار لیتر) و برای کارخانه‌های بزرگ لبنی طراحی شده‌اند.
این تفاوت ظرفیت نشان می‌دهد که هر واحد باید بر اساس میزان تولید روزانه خود انتخاب درستی داشته باشد.
تفاوت سیستم گرمایش و سرمایش در پاتیل و پروسس‌تانک
از اصلی‌ترین تفاوت‌های پاتیل و پروسس تانک، نحوه فراوری شیر در آنهاست. در پاتیل پخت، شیر صرفا به صورت مستقیم و یا در مدل‌های جدیدتر به صورت غیر مستقیم گرم می‌شود و برای سرد کردن آن، نیاز به انتقال شیر پخته شده به دستگاه شیر سردکن است. اما در پروسس تانک، گرمایش به صورت غیرمستقیم صورت گرفته و می‌توان در همان مخزن، شیر پخته شده را سرد و برای چند روز بدون ایجاد آلودگی و فساد نگهداری نمود.
مقایسه قیمت تمام شده دستگاه پخت شیر و پروسس تانک
هزینه خرید دستگاه برای بسیاری از کسب‌وکارها معیاری تعیین‌کننده است. این موضوع هنگام انتخاب بین پاتیل پخت شیر و پروسس تانک اهمیت دو چندانی پیدا می‌کند. زیرا به دلیل کارکرد و ساختار متفاوت هر کدام، تفاوت قیمت بالاست. در ادامه بیشتر به این موضوع پرداخته می‌شود.
عوامل موثر بر قیمت پاتیل پخت شیر
در حالت کلی قیمت پاتیل معمولاً پایین‌تر از پروسس تانک می‌باشد زیرا:
- طراحی ساده‌تر و بدون سیستم‌های کنترلی پیشرفته دارد.
- ظرفیت محدودتر موجب کاهش هزینه ساخت می‌شود.
- بیشتر برای واحدهای کوچک تا متوسط ساخته می‌شود.
- صرفا عمل گرمایش و پخت شیر را انجام می‌دهد و برای سرد کردن، باید دستگاه شیر سردکن نیز خریداری شود.
چرا پروسس تانک قیمت بالاتری دارد؟
پروسس‌تانک به دلیل امکانات خاص و طراحی پیچیده‌تر قیمت بالاتری دارد. در ادامه به بیان یک سری از این ویژگی‌ها خواهیم پرداخت:
- استفاده از استیل باکیفیت‌تر و ضخیم‌تردر نهایت هزینه ساخت پروسس تانک را بیشتر می‌کند.
- وجود توامان سیستم‌های گرمایش و سرمایش دقیق که پس از پخت شیر باعث سرد شدن آن می‌شود.
- قابلیت اتصال به خطوط تولید اتوماتیک از دیگر ویژگی‌هاییست که موجب افزایش قیمت پروسس تانک می‌گردد.
بنابراین موارد ذکر شده در بالا باعث می‌شود پروسس‌تانک گزینه‌ای حرفه‌ای‌تر اما پرهزینه‌تر باشد. پس بهتر است عزیزانی که قصد راه‌اندازی کسب‌وکار لبنیاتی دارند، با درنظر گرفتن تمامی این نکات، با توجه به کارکرد مورد انتظار و بودجه خود، نسبت به تهیه پخت شیر یا پروسس تانک اقدام نمایند.
مقایسه کاربردهای دستگاه پاتیل پخت شیر و پروسس تانک در صنعت لبنیات
از نظر کاربرد در صنعت لبنیات، این دو دستگاه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند که گفتن آن خالی از لطف نیست. پاتیل پخت شیر برای تولیدات محدود روزانه مناسب است، در حالی که پروسس‌تانک برای خطوط تولید بزرگ استفاده می‌شود. در ادامه دلایل مربوط به هرکدام بیان می‌شود.
برای واحدهای لبنی بزرگ کدام یک بهتر است؟
برای کارخانه‌ها یا مراکز لبنی بزرگ، پروسس‌تانک بهترین انتخاب است زیرا:
- قابلیت فراوری شیر در ظرفیت بالا را دارد.
- سرعت فرآوری در آن بیشتر است.
- به سادگی به دیگر دستگاه‌های خط تولید متصل می‌شود.
در مقابل، پاتیل تنها زمانی کاربرد دارد که نیاز به تولید روزانه در مقیاس پایین وجود داشته باشد.
مزایا و معایب شاخص پروسس تانک و پاتیل پخت شیر
هر دو دستگاه نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارند. انتخاب درست زمانی امکان‌پذیر است که این مزایا و معایب را شناخته و باتوجه به نیاز خود نسبت به خریداری هر یک اقدام نمایید. در ادامه مزایا و معایب پاتیل پخت شیر و پروسس تانک شرح داده می‌شود.
مزایا و معایب پاتیل پخت شیر
در لیست زیر، برخی از مزایا و معایب استفاده از پاتیل پخت شیر آورده شده است:
- قیمت پایین‌تر و اقتصادی
- مناسب برای کسب‌وکارهای کوچک یا سنتی
- کاربری آسان و بدون نیاز به آموزش پیچیده
- ظرفیت محدود
- نبود سیستم کنترلی دقیق دما
- مناسب نبودن برای تولیدات انبوه
مزایا و معایب پروسس‌تانک
در حالت کلی می‌توان مزایا و معایب خرید پروسس تانک را به صورت زیر برشمرد:
- ظرفیت بالا برای تولید صنعتی
- کنترل دقیق دما و کیفیت محصول
- دوام و طول عمر بیشتر
- قیمت بالاتر
- نیاز به فضای بزرگ‌تر
- نیاز به اپراتور حرفه‌ای برای کار با دستگاه
کلام آخر
در نهایت انتخاب بین پاتیل پخت شیر یا پروسس‌تانک کاملاً به مقیاس کار شما بستگی دارد. اگر یک واحد لبنی کوچک یا محلی دارید، پاتیل می‌تواند گزینه‌ای اقتصادی و کاربردی باشد. اما برای کارخانه‌ها و مراکز تولید لبنیات در مقیاس بزرگ، بدون شک پروسس‌تانک انتخاب بهتری است زیرا امکان تولید با کیفیت بالا و ظرفیت زیاد را فراهم می‌کند.
